Category: Haberler

Categories
Haberler

Treatment of cardiac tumors by robotic surgery

Cardiac tumors are described as abnormal growths in the heart or cardiac valve tissue. Tumors originating from the heart’s tissue are actually not common. Tumors developed in the heart as a result of cancer spreading to the heart from the organ where it started (metastasis) and the masses formed directly from the heart’s tissue are different. Metastasis-induced tumors are 20 to 40 times more common. Metastatic cardiac tumors are more common in lung cancer, lymphoma, leukemia, breast cancer, and esophageal cancer. Involvement occurs most often in the pericardium which surrounds the heart. Then, metastases to the myocardium, or cardiac muscle, can be seen. Sometimes melanoma and rarely sarcomas, which are soft tissue cancers, can spread to the cardiac muscle through the blood.

The most common symptom in cardiac tumors is excessive fluid accumulation in the heart sac, which is called pericardial effusion. Primary tumors are tumors that occur within the heart and remain confined to the heart. Tumors that start in another part of the body and spread to the heart are secondary tumors. A small part of the tumors can get into the bloodstream and cause blockage of the small vessels in another part of the body. Heart failure, swelling of the legs, shortness of breath, fatigue, palpitations, syncope, dizziness, low blood pressure, fever, joint pain, and small red spots on the skin are the most common symptoms.

Primary cardiac tumors are more difficult to diagnose because they are rare and the symptoms can be mistaken with the symptoms of other heart diseases. Cardiac tumors are usually diagnosed when investigating a patient’s complaints such as shortness of breath. Definitive diagnosis is made with echocardiography, computed tomography (CT) or magnetic resonance imaging (MRI), and biopsy.

Primary or secondary pathologies leading to cardiac tumors are:
Mesothelioma: Caused by asbestos exposure.
Lymphoma: It is a type of blood cancer.
Leiomyosarcoma: Malignant tumors originating from smooth muscle cells in the heart.
Osteosarcoma: It is a malignant tumor in the heterogeneous group containing bone-producing cells.
Rhabdomyosarcoma: It is a malignant tumor of the cardiac muscles.
Angiosarcoma: Cardiac tumors arising from cells lining the inner surface of the vessels.
Paraganglioma: It is a type of tumor located in the distribution area of the vagus nerve at the base of the heart.
Papillary fibroelastoma: The most common tumor of the heart valves.
Hemangioma: The type of vascular tumors.
Fibroma: It is common in newborns and children. It is associated with developmental disorders such as cleft lips/palate and hydrocephalus.
Rhabdomyoma: Tumors derived from striated muscle. It is the most common type of tumor seen in newborns and children.
Lipoma: The second most common benign cardiac tumors. They are the accumulation of adipose tissue and can be seen in many different age groups.
Myxoma: It is mostly seen in adults (40-70 years). They are benign tumors but they can rarely be malignant.

Advantages of robotic cardiac surgery in the treatment of cardiac tumor:

Cardiac tumors have been treated through open-heart surgery for a long time. However, a large incision made to the breastbone and skin tissue is aesthetically disturbing for the patients. Furthermore, wound healing takes 30 days and is accompanied by complaints such as pain. Therefore, both patients and cardiac surgeons have started to be in search of new techniques.

Robotic surgery has been frequently preferred in recent years since the removal of heart tumors from the heart and through the pericardium is extremely easy and effortless through this technique. Other advantages include less blood loss, less pain, and shorter ICU, and hospital stay thanks to a small incision. Patients can return to normal life in 5 to 10 days. Moreover, patients can be even in a position to be able to drive home safely. Another advantage of robotic surgery is that the patient can recover psychologically faster as the physical recovery is faster compared to an open surgery. In the robotic surgery, where our female patients highlighted their cosmetic concerns, patients are not affected visually, can wear any clothes they want and their psychology is not affected in a negative way because they do not see the scar since it remains under the chest and they, therefore, do not remember the surgery continuously. These are the most important advantages of robotic surgery.

Categories
Haberler

Bypass operations without cracking the breastbone (sternum)

Bypass operations without cracking the breastbone (sternum)
In coronary bypass surgeries that are usually performed with open technique, the operation process has become more comfortable for patients with the introduction of robotic surgery in cardiac surgery in recent years. The biggest advantage of bypass surgery with the Da Vinci robot is that healing is very fast because a very small incision is made during the operation. Prof. Dr. İhsan Bakır, Robotic Heart Surgery Specialist from Istanbul Medical Faculty Department of Cardiovascular Surgery, explained the importance of robotic surgery in the surgical treatment of vascular occlusion.

In robotic surgery, an endoscopic camera is sent into the rib cage through several small incisions and the surgeon performs the surgery by directing the robotic arms on the console with the perfect view coming to the console. Even the smallest detail can be seen since the image is enlarged 20 times. Robotic arms can do
more than human hands can. It is possible to make a rotation movement of approximately 540 degrees with the robot arms.

First of all, the patient’s psychological recovery is faster since the physical recovery is fast. After open surgery in which the breastbone is opened, the patient is both adversely affected aesthetically and remembers this surgery continuously throughout his/her life, which negatively affects their psychology. Other advantages of robotic surgery include less blood loss, less pain, and shorter ICU and hospital stay thanks to a small incision. Patients can return to normal life in 5 to 10 days. In fact, they can go home by themselves after the surgery.

We prohibit the patient from driving for at least one month after an open surgery. Because the breastbone that is opened and closed in this major surgery should not be damaged by any impact. However, if the person undergoing coronary bypass surgery with robotic surgery feels well, they can drive after ten days and return to their routine physical activities. Of course, robotic surgery can not be performed on every patient. For example, if the patient has a very diffuse coronary artery disease in bypass, robotic surgery is not advantageous. The first criterion in patient selection is obtaining the same quality results as open surgery in robotic surgery. Cases where 4 to 5 vessels need to be intervened at the same time, people with lung disease history and adhesions in the cavity where the lung is located, and those with pericarditis are not suitable for robotic surgery.

Categories
Haberler

Kalp Hastalıklarının Tedavisinde Robotik Cerrahi

Kalp hastalıklarının tedavisinde robotik cerrahi

Robotik cerrahi daha çok üroloji, genel cerrahi ve kadın doğum gibi branşlarda yaygın olarak kullanılsa da aslında ilk kez 1997 yılında kalp ameliyatlarında kullanılmak üzere programlandı. Ancak kalp cerrahisi çok komplike bir alan olduğu için diğer branşlardaki gelişimi ve kullanımı daha hızlı ilerledi. Son yıllarda ülkemizde de kalp ameliyatlarında sıklıkla tercih edilmeye başlanan robotik ameliyatların, hem hasta konforu hem de özellikle çocuk vakalardaki olumlu sonuçları nedeniyle pekçok avantajı söz konusudur. Öncelikle küçük bir kesiden göğüs kafesini açmadan gerçekleştirilen robotik kalp ameliyatları sayesinde hasta daha hızlı sürede daha az ağrı ile iyileşir. Ayrıca hastada ameliyat izi gibi kozmetik travmalar da olmaz. Özellikle çocuk hastalarda çok avantajlı bir seçenektir. Çocuk, daha kolay bir cerrahi operasyon sürecinden daha hızlı iyileşerek geçmektedir ve okul hayatına da kısa sürede dönebilmektedir. Ameliyat travması yaşamaz. Ancak hasta seçiminin çok iyi yapılması gereklidir.

Hangi hastalıklarda kullanılabilir?

Robotik kalp cerrahisi en sık koroner kalp hastalıklarında, by-pass cerrahisinde kullanılmaktadır. Bir veya iki damara robotik cerrahi ile by-pass yapmak mümkündür. Bu alanda üç  farklı robot versiyonu geliştirilmiştir. Günümüzde en çok Da Vinci robotu kullanılmaktadır. Bu cihaz aslında uzaya giden astronotları uzaktan tedavi edebilmek için geliştirilmiştir. Robotik kalp cerrahisi mitral kapak tamiri ve değişimi, triküspit kapağın tamiri ve değişimi, sol ve sağ kulakçıklar arasındaki ASD denilen doğuştan bulunan kalp deliğinin kapatılması, kalpte yerleşmiş tümörlerin çıkarılması için çok rahat kullanılabilmektedir. Kalbin ön yüzünü besleyen damara da robotla çok rahat bir biçimde by-pass yapabilmekteyiz. Robotik cerrahi, kalbi durdurmadan tek damara by-pass yapabilme şansı verir. Birden fazla damara robotla by-pass yapmak halen risklidir. Dünyada da çok yapılmamaktadır. Sol meme altından 5 santimlik bir kesi ile atan kalpte by-pass yapma imkanı tanır. Hastayı kalp akciğer pompasına sokmadan ameliyat edebilmek büyük avantajdır. Çünkü hastanın yoğun bakımdan çıkma, iyileşme, taburculuk süresini oldukça kısaltan bir etkendir bu.

Kalp ameliyatlarında robotik cerrahinin avantajları

Her şeyden önce daha küçük kesilerden büyük kalp ameliyatlarının yapılmasına imkan sağlayan robotik kalp cerrahisi, hasta konforu, iyileşme süreci, kozmetik kaygılar, daha az ağrı, yoğun bakımda kalma süresinin bir, hastanede yatış süresinin 3 güne inmesi; hastanın ameliyattan çıkıp aracını kullanarak evine gidebilmesi gibi nedenlerle uygun vakalarda çok daha avantajlıdır. Ameliyat sırasında alanı 20 kat büyüterek cerraha üç boyutlu ve daha detaylı görme imkanı sağlar. Böylece hata yapma şansını azaltır. Hastanede kalış süresinin ve hastane enfeksiyonunun azalması sağlık maliyetini de düşürmektedir. Sağlık kurumları 1 hafta 10 gün yerine 3 günde bir hasta taburcu edebilir. Böylece daha çok hasta bu tedaviye ulaşma şansını yakalayabilir. Psikolojik etkisi de çok önemlidir. Hastalar büyük bir ameliyat geçirmiş gibi hissetmez, hatta ameliyatı unutur.

Çocuk hastalarda robotik ameliyatlar

Robotik cerrahi asıl harikaları mitral kapak tamirinde yaratır. Erişkinlerde ve 40 kilonun üzerindeki çocuklarda ASD (atriyal septal defekt-kalpte delik) ve uygun vakalarda da VSD (ventriküler septal defekt-kalpte delik)  için kullanılabilir.

Kimler robotik cerrahi yapabilir?

Bir kalp cerrahının robotik cerrahi yapabilecek düzeye gelebilmesi için en az 50 vakayı robotu bilen ve kullanan bir cerrahın gözetiminde ameliyat etmiş olması gereklidir. Sadece robotun, yani cihazın eğitimini almak yeterli değildir. Vaka yapmış olmak da çok önemlidir. Ameliyat sırasında kolları nasıl hareket ettireceğinizi teorik olarak değil vaka üzerinde öğrenebilirsiniz. Ani bir hareket işi riske sokabilir. Bunların meydana gelmemesi için iyi bir cerrahtan bu işin eğitimini almış olmanız gerekiyor. Bu nedenlerle ben de Belçika’da tam 3 yıl bu vakalar üzerine çalışarak bunun eğitimini aldım.

Kimlere robotik cerrahi yapılamaz?

Kalp ameliyatlarında robot kullanımı halen her hastalık için mümkün değildir. By-pass’da tek damara robotik cerrahi yapılabilir ama diğer damarlara eğer gerekiyorsa ya açık cerrahi ya da eşzamanlı hibrit girişim dediğimiz bir veya iki damara robotik by-pass, diğer iki damara stent işlemi uygulanabilir. Robotik kalp ameliyatları, yara iyileşmesi daha hızlı olduğu için diyabet hastaları açısından da avantajlıdır. Ancak diyabet hastalarında bir damarın birkaç yerinde problem olabilmektedir. Çünkü bu kişilerde genellikle yaygın bir damar hastalığı söz konusudur. Bir damarın birkaç yerine robotla by-pass yapmak çok ideal olmayabilir. O zaman da belki açık cerrahi düşünülebilir. Aynı anda 5 damarına müdahale edilmesi gereken bir hastada da robotik cerrahi doğru bir seçenek değildir. Ayrıca daha önceden geçirilmiş bir akciğer hastalığı, akciğerin bulunduğu göğüs boşluğunda yapışıklıklar veya kalp zarında yapışıklıklar varsa, robotik cerrahi uygulanmamalıdır.

Categories
Haberler

KALP RİTİM BOZUKLUKLARI

Kalp ritim bozuklukları

Ritim bozukluğu, sanıldığının aksine kalp çarpıntısı ile aynı şey değildir. Ancak kalp çarpıntısı, ritim bozukluğunun habercisi olabilir. Ritim bozukluğu dendiğinde kalbin normalden daha yavaş, normalden daha hızlı veya düzensiz hızda çalışması akla gelmelidir. Kalp, normal hızının dışında çalıştığında kalp kası vücuda yeterli kan pompalayamaz, bu nedenle de halsizlik, baş dönmesi, göğüs ağrısı gibi şikâyetler ortaya çıkabilir. Ritim bozukluğu ciddi derecede ise kalp yetmezliği, hatta şok gelişebilir. Kalp hızının üst sınır olan dakikada 100’den, 140 üstü değerlere çıkması olarak görülen kalp çarpıntısında (taşikardi) en kısa zamanda uzman doktora danışmak gereklidir. Kalp hızının 140 üstü değerlere çıkması olarak görülen kalp çarpıntısının nedenlerinin tespitinde EKO testi, tiroid fonksiyonlarına bakılması ve kansızlık olup olmadığının araştırılması gerekir. Bu testlerle kalp çarpıntısının heyecan, stres, hızlı koşma ya da aşırı kafein tüketimi kaynaklı fizyolojik (sinus taşikardi) ya da kalp ritim bozukluğu (aritmik taşikardi) olup olmadığını anlaşılabilir.

Duygusal değişimler nedeniyle kalbin hızlı atması fizyolojiktir ve normaldir. Bunların haricinde yine hiçbir problem olmadığı halde; kansızlık, yüksek ateş, tiroid bezinin fazla çalışması veya panik bozukluklar gibi bazı durumlarda da kalp hızlı atabilir. Bu durumlar da kalbe ait bir ritim bozukluğundan kaynaklanmaz. Ancak çocuklardaki ve gençlerdeki kalp ritim problemlerinin en sık belirtisi çarpıntı olduğundan, çarpıntı şikayeti olan çocuk mutlaka bir çocuk kardiyoloji uzmanı ve tercihen de ritim konusunda yani çocuk elektrofizyoloji alanında eğitim almış bir çocuk kardiyoloğu tarafından görülmelidir.

Ritim bozukluğunun nedenleri

Ritim bozuklukları tek başına ortaya çıkabildiği gibi, geçirilen kalp ameliyatları gibi başka sebeplere bağlı olarak da görülebilir. Bazı aritmi tipleri ise genetik geçişlidir. Eğer aile bireylerinin birinde genetik aritmi varsa, diğer bireylerinde de bu aritmi ortaya çıkma ihtimali yüksektir. Aritmi, yapısal olarak tamamen normal olan kalplerde ortaya çıkabilir, bazen de kardiyak anormalliğin bulgularından biri olarak görülebilir. Kalp ritmi, ya kalbin idare merkezindeki sorunlar veya ileti yollarındaki kesintiler, fazlalıklar ya da kalbin herhangi bir yerindeki hücre topluluğunun merkezi dinlemeyerek kendi kafasına göre hareket etmesi nedeniyle bozulur. Bu durumda kalp atışları düzensizleşmeye başlar. Kalp, çok yavaşlayabilir (bradikardi) veya çok hızlı atabilir (taşikardi). Miyokardit, kardiyomiyopati gibi kalp kasını tutan bazı hastalıklar yukarıda bahsettiğimiz idare merkezindeki hücrelere hasar verebilir, ya da başka bir bölgede hasara uğrayan hücreler, normal fonksiyonlarını kaybederek başıbozuk ritimler oluşturabilir. Hipertiroidi ve anemide taşikardi, hipotiroidide bradikardi ve bloklar sık görülen ritim bozukluklarındadır. Ayrıca ileti yollarındaki bazı arızalar doğumsal olabilir.  Astım ve soğuk algınlığı tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, çay, kahve ve stres de aritmiye yatkınlığı olan kişilerde ritim bozukluğunu tetikleyici etkiye sahiptir. İleri kalp yetmezliği ve kalp damar hastalıkları ile birlikte seyreden aritmi ölüm nedeni dahi olabilir. Yaşam biçimi de kalp ritmi üzerinde etkilidir. Beslenme alışkanlıkları, uyku düzeni, aktif ya da hareketsiz yaşam gibi etkenler, ritim bozukluğunu tetikleyebilir. Enerji içeceklerinin aşırı tüketimi, çok şiddetli ritim bozukluklarına neden olabilir. Elektrolit dengesizliği de (kandaki sodyum, potasyum ve magnezyum gibi elementlerin düzeylerinin bozulması) ritim bozukluğuna neden olmaktadır. Kısaca kalp hastalıklarına yol açabilecek bütün riskler, ritim bozukluğu için de bir risktir.

Başka hastalıklara yol açar mı?

Sağlıklı bir erişkinin kalbi dakikada 60-100 kez atar ve bu da belirli bir düzen içinde gerçekleşir. Kişinin normalde kendi kalp atışını rahatsız edici bir şekilde hissetmesi “aritmi” olarak değerlendirilir. Örneğin koşarken, merdiven çıkarken, heyecan sırasında ya da duygusal stres altındayken kalp atışındaki hızlanma dikkat çeker. Ama hiçbir neden yokken kalp atışları hissediliyorsa bu durum kalpte bir sorun olduğu anlamına gelebilir. Ritim bozukluğu, inme riskini de beraberinde getirebilir. Atriyal fibrilasyon (AF) yani anormal kalp ritmi ya da aritmi, altta kalp kapak hastalıkları gibi başka bir kalp hastalığı yatmasa bile inme riskini 4-5 kat artırabilir. Tüm inmelerin yaklaşık üçte birinin aritmiye bağlı geliştiği düşünülmektedir. Ayrıca aritmiye bağlı inme daha ağır bir seyir gösterir ve daha ölümcül seyreder. Aritmide yaşla birlikte inme sıklığı artar. Yaş dışında başka birçok etken de inme geçirme riskini yükseltir. Ritim bozukluğuna diyabet, hipertansiyon, kalp yetmezliği, daha önceden inme, geçici iskemik atak veya başka bir damar hastalığı geçirmiş olma öyküsü, kadın cinsiyet gibi durumlar eşlik ediyorsa risk daha da yükselecektir.

Belirtileri nelerdir?

Ritim bozukluğunun en sık belirtisi çarpıntıdır. Kalpte “tekleme” hissi, kalp vuruşlarının düzensiz hissedilmesi, baş dönmesi, göz kararması, göğüste sıkıntı hissi, baskı veya ağrı, senkop (geçici şuur kaybı-bayılma) en sık görülen belirtiler arasındadır. Bu belirtilerden biri veya bir kaçı olduğunda mutlaka bir uzmana başvurmalıdır. Kalp elektrosu ile aritminin türü belirlenebilir ve böylece en uygun tedavi yöntemi seçilebilir. Ancak kalp çarpıntısı sırasında elektrokardiyografi alınamadıysa belirli bir zaman dilimindeki kalp ritmini gösteren ritim “Holter” yapılabilir. Aritmi tanısında bu yöntemlerin yanı sıra; “transtelefonik holter” ve implante edilebilen kaydedici cihazlar da kullanılabilir. Kalpteki yavaşlamalar ileti sisteminde blok göstergesi olabilir ve bunun tedavisi kalıcı kalp pilleri ile yapılırken; kalbin nedensiz hızlanmalarıyla seyreden aritmi tedavisinde ise “radyofrekans ablasyonu” yapılmaktadır.

Çocuklarda ritim bozuklukları

Çocuklarda ritim bozuklukları bazen kandaki biyokimyasal dengedeki değişimler, kalbi etkileyen enfeksiyonlar, madde kullanımı gibi nedenlerle de ortaya çıkabilir. Ritim bozukluğu olan çocuklarda kalbin hızlı çalışması (çarpıntı), çabuk yorulma, nefes almada zorluk, göğüs ağrısı, terleme, eforla ortaya çıkan bayılma gibi şikâyetler dikkat çeker. Bebeklerde ise halsizlik, emerken çabuk yorulma, hızlı ve sık nefes alma, cilt renginde değişiklik izlenir. Ayrıca ritim bozukluğu uzun süre fark edilmezse kalp yetmezliği, hatta şok bulguları ortaya çıkabilir. Aralıklı olan hızlı aritmilerde, atak arası normal dönemlerde bebekte hiçbir şikayet görülmezken anne ancak atak sırasında bu bulguları gözlemleyebilir veya elini kalbin üzerine koyduğunda, çocuğun kalbinin aşırı hızlı attığını hisseder. Daha büyük çocuklarda; yavaş ritim bozuklukları, en sık çok çabuk yorulma ve yaşıtlarına göre fiziksel efor gerektiren oyunlarda geri kalma veya bayılma şeklinde kendini gösterir. Hızlı ritim bozuklukları ise tipik olarak çarpıntı şeklinde ifade edilir.  Bunların en sık tipi olan SVT’ler genellikle aniden başlayıp, aniden duran çarpıntı ataklarına yol açar. Bazen de yorgunluk, hızlı nefes alma, baş dönmesi, göğüste veya boyun damarlarında çırpınma şeklinde veya göğüs ağrısı şeklinde de ifade edilebilir. Bazen ancak o sırada sayılan nabız veya çekilen EKG ile bunlar teşhis edilebilir. Bayılma yani senkopların da mutlaka nöroloji uzmanından önce çocuk kardiyologları ve özellikle çocuk elektrofizyologları tarafından görülmesi gerekir. Çünkü belirgin bir nöbet bulgusu yoksa, bayılmaların çok büyük çoğunluğu kalp ve damar sistemi ile ilgilidir. Bu hastaların önce nöroloğa gitmesi hem BT, EEG gibi gereksiz testlere hem de teşhis ve tedavinin gecikmesine yol açabilir. Bununla birlikte, bazen ritim bozuklukları uzun süre hiç bulgu vermez, rutin muayene esnasında doktor tarafından veya başka sebeple çekilen EKG ile fark edilebilir. Tehlikeli bazı aritmilerde ilk bulgu bayılma, hatta ani ölüm bile olabilir.   

Çocuklarda bazı ritim bozuklukları geçici olsa da çoğu kalıcıdır. Özellikle taşikardiye neden olan ritim bozuklukları genellikle kalpte doğuştan olan fazla elektrik ileti yollarına bağlıdır. Hastanın yaşı, ritim bozukluğunun tipi ve derecesine göre ilaç tedavisi verilir ya da ablasyon adı verilen işlem yapılır. Ritim bozukluklarının bir kısmının ise, özellikle süt çocukluğu döneminde ortaya çıkanlar, zamanla düzelme eğilimi vardır. İlaçlar sadece ritim bozukluğunu baskılar, kesin çözüm değildir.

Ritim bozukluğunun tedavisi

Ritim bozukluğunun tedavisindeki en temel yaklaşım bu durumu oluşturan anormal kalp dokusunun tahrip edilerek ortadan kaldırılmasıdır. Ritim bozukluğu olan hastada diğer kalp sorunlarının (kapak hastalığı veya koroner arter hastalığı) tedavisi için cerrahi gerekiyorsa, ritim bozukluğunun tedavisi, ek bir cerrahi risk oluşturmadan kolaylıkla uygulanabilir. Bilimsel kılavuzlarda, izole aort kapak hastalıkları, izole kalp by-pass ameliyatları veya her iki ameliyatın aynı anda yapıldığı ameliyatlarda eşlik eden ritim bozukluğu da varsa, bunun da tedavi edilmesi gerektiği, önemle tavsiye edilmektedir. Günümüzde ritim bozukluğunun cerrahi tedavisinde radyofrekans, mikrodalga, lazer, ultrason veya kriyoablasyon (cryoablasyon – dondurma) yoluyla iletim blokaj hatları oluşturmak üzere tasarlanmış̧ yeni teknolojilerin kullanıldığı yöntemler yaygın olarak kullanılmaktadır Bu tekniklerle, lezyonlar ve sonrasında yara dokusu oluşturularak anormal elektriksel uyarıların kalp içinden iletimi engellenir ve doğru yoldan geçen normal uyarı iletimi desteklenmiş olunur. Bunların içinde ameliyat esnasında yapılabilen radyofrekans ve kriyoablasyon en popüler olanlarıdır.

Kriyoablasyon (Dondurma) Yöntemi:

Cryoablation veya kriyoablasyon, tüm dünyada son yıllarda uygulanmaya başlanan, eski yöntemlere oranla komplikasyonları daha az olan bir yöntemdir. Bu yöntemle kalpteki problemli bölgenin eksi 150 ila 170 derece arasında dondurulması söz konusudur. Bu sayede çarpıntı şikayetleri önlenir. Perforasyon (yırtılma) ve tromboemboli (pıhtı atması) riskinin düşük olması ve tam kat lezyon elde edilmesi bu yöntemin en önemli avantajıdır.

Radyofrekans Ablasyon Yöntemi:

Bu yöntemde prensip, radyofrekans enerjisinin ısısının kullanılarak, “atriyum endokard”ının belirli bölgelerinde tam kat lezyonlar oluşturmaktır. Bu şekilde, hem ritim bozukluğunu tetikleyen odakların bulundukları yerde izolasyonu; hem de dalga şeklinde ilerleyen büyük yeniden giriş devrelerin yeni oluşturulan lezyonlara ve doğal anatomik engellere takılarak ilerlemesi engellenir. Kateter ile kasık yolundan kalbe ilerlenir. Kateterin ucu kayıt cihazına bağlanarak kalp içi EKG kayıtları alınır ve araştırma ile çarpıntı yapan odak bulunur. Daha sonra yine kateter yardımıyla radyo frekans enerjisi verilerek bu bölge tahrip edilir ve böylece sorumlu odak ortadan kaldırılır. Ablasyon yöntemi ile ritim bozuklarının çoğunda yüzde 90’ın üzerinde başarı sağlanabilir. Bu yöntem ile kalp çarpıntısı ortadan kaldırılır ve hastalar ömür boyu ilaç kullanmaktan kurtulur. İlaç tedavisi ile başarılı olunamayan vakalarda “radyofrekans ablasyonu” tercih edilir.

Ritim bozukluğunun erken dönemde kontrol altına alınması ve tedavi edilmesi, hastalığın ölümcül boyutlara ulaşmasını önleyecektir. Bu nedenle her çocuk okula başlamadan önce mutlaka bir kalp taramasından geçirilmelidir. Özellikle anaokulu ve ilköğretim döneminde yaptırılacak muayene, EKG ve EKO ile ileride ritim bozukluğu nedeniyle yaşanan ani ölümlerin önüne geçilebilir. 20’li yaşlarda bile ortaya çıkabilen kalp yetersizliği engellenebilir.

Ritim bozukluklarının bir kısmı da kalp pilleri ile tedavi edilebilir. Kalp pili takılan hastanın sürekli kontrol altında tutulması gerekir.

Categories
Haberler

Bilinçsiz Antibiyotik Kullanımı Aort Yırtılmalarına Dahi Neden Olabilir’

AMERİKAN Gıda ve İlaç Dairesi FDA’in yayınladığı yeni bir araştırmaya göre yan etkileri daha öncesinden de tartışmalı olan florokinolon grubu antibiyotikler aort damarı yırtılmalarına yol açabiliyor.

AMERİKAN Gıda ve İlaç Dairesi FDA’in yayınladığı yeni bir araştırmaya göre yan etkileri daha öncesinden de tartışmalı olan florokinolon grubu antibiyotikler aort damarı yırtılmalarına yol açabiliyor. Yapılan yeni bir çalışmaya göre de bu antibiyotiklerin riskli hastalarda doktor kontrolünde bile çok dikkatli kullanılması gerekiyor.

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nden Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. İhsan Bakır belirti vermeden, sinsi ilerleyen ve doğrudan damarın yırtılmasıyla kendisini gösteren aort anevrizmasının ölüm riskinin çok yüksek olduğunu söyledi. Prof. Dr. Bakır, ailede veya hastanın kendisinde yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, ailesinde ani ölüm vakası, tansiyona bağlı inme veya beyin anevrizması, diyabet, bayılma, aort yetmezliği ve benzeri sorun olanların aort anevrizması açısından risk taşıdığını belirtti ve şunları söyledi:

“Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi FDA, konuyla alakalı hasta ve sağlık profesyonellerine yönelik 20 Aralık’ta ciddi bir uyarı yayınladı. Buna göre idrar yolu enfeksiyonları, bronşit, zatürre gibi alt solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde yaygın olarak tercih edilen ‘florokinolon’ grubu antibiyotiklerin riskli hasta gruplarında kullanımı kesinlikle kısıtlanmalı, mümkünse başka ilaçlar tercih edilmeli. Çünkü bu ilaçlar düz kas hücresinin DNA’sında değişikliğe yol açarak bu kasların hücre düzeyinde tahribatına neden oluyor. Bu da aort damarlarında incelmelere, balonlaşmaya hatta yırtılmalara neden olarak ölümcül kanamalara yol açabiliyor. FDA’in yayınladığı bu uyarının hem hastalar hem de sağlık profesyonelleri açısından çok ciddiye alınması gerekiyor.”

‘SAĞLIK BAKANLIĞI DA KAS İSKELET SİSTEMİ RİSKLERİ İÇİN UYARMIŞTI’

Prof. Dr. Bakır, “FDA, bu uyarıyı 2015 ve 2018 yıllarında yapılan bilimsel çalışmalara dayandırıyor. En son araştırma ise 19 Eylül’de saygın tıp dergilerinden JAMA’da yer aldı ve FDA de bunun üzerine bu uyarıyı yayınladı. Antibiyotiklerin bilinçsiz veya kontrolsüz kullanımı zaten dirençli enfeksiyonlara yol açması ve toplumda antibiyotik direncinin artışına neden olduğu için yeterince tehlikeli bir durum. Aort anevrizması ve yırtılmalarına yol açabileceğine yönelik bilgiler çok yeni olsa da ölümcül riskleri bakımından ciddiye alınması gerekiyor” dedi.

Prof. Dr. İhsan Bakır, florokinolon grubu antibiyotiklerle ilgili 2017 yılında Sağlık Bakanlığı’nın da bir uyarı yayınladığına dikkat çekerek, “Bakanlığın yayınladığı uyarıda bu grup antibiyotiklerin kas iskelet sistemi üzerindeki ciddi yan etkileri üzerinde durulmuş ve basit enfeksiyonlarda kullanımında sakatlığa varabilen bu risklerin, tedaviye yönelik yararların önüne geçebileceği vurgulanarak ilk seçenek tedavi olarak düşünülmemesi gerektiği belirtilmişti. Bu yeni çalışmalar da gösteriyor ki kalp damar sistemi açısından riskleri de var” diye konuştu.

‘KAS HÜCRELERİNİN DNA’SINI DEĞİŞTİRİYOR’

JAMA’da konuyla ilgili yayınlanan en son araştırma, Baylor Tıp Fakültesi’nden Kalp Akciğer Cerrahisi Anabilim Dalı ile Kalp Damar Araştırma Enstitüsü ve Texas Kalp Enstitüsü’nden Kalp Damar Cerrahisi Bölümü ile Kök Hücre Araştırma Birimi’nden bilim insanları tarafından ortaklaşa yürütülen bir çalışma. Fare deneylerine dayandırılan çalışmaya göre bu etken maddeli antibiyotikler, hücrenin çekirdeği ve mitokondriyal DNA’sında hasara neden olarak birçok olumsuz reaksiyonu başlatıyor. Bu reaksiyonlar da hali hazırda aort anevrizması bulunan farelerde anevrizmanın yırtılmasına, aort anevrizmasına yatkınlığı olan yüksek tansiyon vb bulguları olan farelerde ise aort damarının incelmesine, balonlaşmasına yani anevrizma oluşumunun tetiklenmesine neden oluyor. Prof. Dr. İhsan Bakır, “Tansiyon hastalarının zaten damar civarı incelmiş oluyor. Yani bu hastaların aort anevrizmasına yatkınlığı zaten yüksek. Bir de üzerine bu ilaçların kullanımı, yırtılmaları yani ölümcül anevrizma kanamalarını tetikleyebilir. Araştırmaya göre bu grup antibiyotikler, riski iki katına çıkarıyor” uyarısında bulundu.

‘AİLE HEKİMLERİ VE ACİL HEKİMLERİ DE ÇOK DİKKATLİ OLMALI’

Hastaların zaten doktor kontrolü olmadan antibiyotik kullanmaması gerektiğine işaret eden Prof. Dr. Bakır, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Hekimler de enfeksiyon bulgusu ile gelmiş hastaya antibiyotik başlamadan önce mutlaka antibiyogram yapmalı ve ona göre antibiyotik yazmalı. O an bu imkan yoksa ailede ve hastanın kendisindeki risk faktörleri sorgulanmalı. Hastanın kendisinde veya ailesinde yüksek tansiyon, diyabet, ani ölüm, aort yırtılması, aortta balonlaşma (anevrizma), tansiyona bağlı inme, tansiyona bağlı beyin anevrizması, bayılma, aort yetmezliği gibi öykülerden herhangi biri dahi olsa,birincil tercih florokinolon grubu bu antibiyotikler olmamalı. Başka seçenek yoksa da hastalar bu antibiyotikleri kullanırken yakından takip edilmeli.”

‘NADİR AMA ÖLÜMCÜL’

Prof. Dr. İhsan Bakır, aort anevrizması yırtılmalarının her 100 bin kişinin 5’inde, yani nadiren görülse de bu vakaların yüzde 40’ının daha hastaneye ulaşmadan öldüğünü belirtti ve “Hastaneye ulaştırılabilen hastaların yüzde 50’si ise ilk 48 saatte kaybediliyor. Erkeklerde kadınlardan iki kat daha fazla görülüyor. Akut (ani gelişen) hasta grubunu genellikle 50-55 yaş grup oluşturuyor. Kalp yetmezliği bulguları, göğüs ağrısı,şiddetli sırt ağrısı ile seyrediyor. Hastalar genellikle ‘Çok şiddetli, yırtılır gibi ağrım var’ diye başvuruyor” dedi. – İstanbul

Categories
Haberler

İftar ve sahurda üst üste içilen sigaraya dikkat

sigara

Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. İhsan Bakır,Ramazan‘ın sigarayı bırakmak için birfırsatolduğuna vurgu yaparak, Ramazan ayında günün büyük bir bölümünde sigaradan uzak kalan tiryakilerin, iftar ve sahurda üst üste sigara içmesinin kalp krizini tetiklediği söyledi.

Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. İhsan Bakır, bir açıklama yaparak Ramazan ayında yaşanan kalp krizi vakalarında iftar ve sahurda içilen sigaranın büyük payı olduğuna dikkat çekti. Bakır yaptığı açıklamada Ramazan’ın sigarayı bırakmak için bir fırsat olduğuna dikkat çekerek, Ramazan ayında günün büyük bir bölümünde sigaradan uzak kalan tiryakilerin, iftar ve sahurda üst üste sigara içmesinin kalp krizini tetiklediği belirtti.

Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. İhsan Bakır, sahurda ve iftarda üst üste sigara içilmesinin yüksek konsantrasyonda nikotin ve toksik maddelerin kana karışmasına yol açtığını belirten Prof. Dr. Bakır, “15 saati aşan açlık ile iftarda fazla yemek tüketmek mide ve kalbe ciddi yük getirdiği için oruç tutanlara tavsiyemiz yemeğe hafif bir çorba ile başlamalarıdır. Az yağlı hafif yemeklerden oluşan bir iftar menüsü yavaş bir şekilde yenirse metabolizma zorlanmamış olur. Yemeğe ara vererek sahura kadar ara ara ve az az yemeleri tavsiye edilir. Doktor kontrolünde olmak kaydıyla kalp hastaları da oruç tutabilir. Türkiye’de sigara içen kişi sayısı 15 milyondan fazla. Bu 15 milyon kalp ve kanser hastası ihtimali demek. Yapılan araştırmalara göre sigaranın kalp krizi ve kanserin en büyük tetikleyicileri arasında yer aldığı ispatlamıştır. Nobel ödüllü Prof. Dr. Aziz Sancar’ın da dediği gibi Kanserin ve kalp krizinin en büyük etkeni sigara dumanındaki toksik maddenin DNA’nın yapısını bozmasıdır. Ramazan ayında 15 saati aşan açlık süresi sigara bırakmak isteyenler için harika bir fırsat. Sadece bir iftarda sigara içmeden sabreden kişi bağımlılıktaki psikolojik eşiği de aşmış demektir. Daha sonraki günler daha kolay geçecektir” diye konuştu.

“‘ORUÇ TUT SIHHAT BUL’ HADİSİ BİLİMSEL BİR GERÇEK”
Ramazan ayında camilerin mahyalarını süsleyen ‘Oruç tut sıhhat bul’ sözünün bilimsel bir gerçekliği ifade ettiğine değinen Prof. Dr. İhsan Bakır, “Sağlıklı bireylerin oruç tutması tıbben vücuda faydası var. Oruç kan yağlarını dengelerken iyi huylu kolesterol düzeyinde artış sağlıyor. Metabolizmanın rahatlaması bakımından da oruç çok faydalı. Fakat sağlık sorunu olduğu halde oruç tutmak faydadan çok zarar getirebilir” dedi.

 

“RAMAZANDA ÖĞLE UYKUSU KALP KRİZİNİ ÖNLER”
Ramazan ayında imkanı olanların öğle uykusuna yatmasını tavsiye eden Prof. Dr. İhsan Bakır, “Oruçlu iken öğle uykusu uyuyanların kalp krizi geçirme riski dolaylı olarak düşmektedir. Sıcak ve uzun günlerde vücudun sıvı ve tuz kaybı nedeniyle sağlıklı kişilerde bile tansiyon ve kalp ritminde düzensizlik, baygınlık ve kan şekerinde düşme gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor. Bunun için bu uzun günlerde gündüz bir saat uyumak faydalıdır. Ramazan boyunca bu uyku, vücudun su ve elektrolit kaybını önlemek bakımından büyük önem taşıyarak orucu kolaylaştırıyor” diye konuştu.

Categories
Haberler

Kalp Kapağı Tamiri Cerrahi Açıdan Zor

kalp kapağı ameliyatı

Prof. Dr. İhsan Bakır, kalp kapağı tamirinin cerrahi açıdan zor bir işlem olduğunu belirterek, “Tecrübeli ellerde yapılması gerekiyor. Bizim için aslında zor ama hasta için ameliyat sonrası çok konforlu” dedi.

Prof. Dr. İhsan Bakır, kalp kapağı tamiriyle ilgili açıklama yaptı. Bakır, “Cerrah açısından tamir zor bir işlem. Tecrübeli ellerde yapılması gerekiyor. Bizim için aslında zor ama hasta için ameliyat sonrası çok konforlu. Hastalarımız kan sulandırıcı ilacı kullanmak zorunda kalmıyorlar. İlacın ciddi yan etkileri var. Onlara da maruz kalmıyorlar. Bu hastada uyguladığımız özellikli bir işlem. Çünkü kalbin zarını kullanarak tamir işlemini gerçekleştirdik. Şu anda kalp zarı, kapağın etrafında duruyor ve kapağın normal bir şekilde fonksiyon görmesini sağlıyor. Eski yetersizlik sıfırlanmış durumda. Akciğerlere giden kan akımı da normal düzeye geldi. Robotla bu ameliyatı kamu hastanesinde ilk kez yapmış olduk. Normalde açık yöntemle kalp zarını kullanarak tamir işlemini gerçekleştiriyorduk. Ama robotla ilk kez böyle bir tamir işlemini gerçekleştirdik” diye konuştu.
Prof. Dr. İhsan Bakır, hastanın ameliyatının birkaç küçük kesiden yapıldığını belirterek, “Şu anda sol tarafta yaklaşık 4 santimetrelik memesinin altında bir kesisi var. Bir de küçük küçük 1’er santimetrelik 4 ayrı kesisi var. Kasık bölgesinde de 3-4 santimetrelik bir kesisi var. Hastamız mayo giydiği zaman üst kısmı açık bir kıfayet giydiği zaman iman tahtasının olduğu bölgede hiçbir kesi gözükmeyecek. Açık ameliyat yapılsaydı hastamızın normal hayata dönüşü yaklaşık 2 ay sürecekti. Kemiğin kaynaması uzun süreceği için hastamızı normal hayatından alıkoyacaktı. Hastamız ev işlerine hızlı bir şekilde dönebilecek hatta evine arabasını kullanarak gidebilir” şeklinde konuştu.

Robotla ameliyat ettikleri her kalp kapağını tamir etmeye çalıştıklarını kaydeden Bakır, “Tamir hasta için konforlu bir yöntem. Her zaman da bir cerrah tarafından tercih edilmesi gereken bir yöntem. Bir söz var ‘Tamir yapılamıyorsa tamirde sorun yoktur, yapamayan cerrah vardır’ Onun için cerrahınızı değişin diyorlar. Yani tamire o kadar önem veriliyor dünyada. Kapağınızı değiştirin deniliyorsa kafalarında bir soru işareti olsun mitral kapak açısından konuşuyorum. Lütfen başka bir cerraha daha sorsunlar. Hastalarımız tamirle uğraşan hekimlere danışsınlar” ifadelerini kullandı.

Categories
Haberler

Öğrencilerin Kalbi Kontrol Altında

Prof.Dr. İhsan Bakır, ‘Okulda kalp taramasına katılmayan çocuklarımız arasında hayatını kaybedecek çocuklar olabilir. Aileler, çocuklarını ikna edip taramalara yönlendirmeli’ dedi.

İstanbul Bakırköy Bölgesi Genel Sekreterliği’nde düzenlenen basın toplantısıyla Online Kalp Taraması Projesi’nin 1 yıllık değerlendirmesi yapıldı. Bakırköy Bölgesi Genel Sekreterliği tarafından 6-18 yaş (ilk, orta, lise) grubunda, kalp hastalıklarında koruyucu ve önleyici önlemlerin alınması amacıyla 15 Ocak 2013 tarihinde Online Kalp Taraması Projesi başlatıldı. Proje kapsamında kalp grafileri çekilecek çocukların eğitimlerini sürdürdükleri okulda revir ortamı oluşturulup özel donanımlı EKG cihazları ve bilgisayarlarının entegrasyonu sağlanarak, çocukların eğitimleri sekteye uğratılmadan çekim yapılıyor.

Bakırköy Bölgesi Kamu Hastaneler Birliğinin’ başlattığı proje ile Bakırköy bölgesinde, İstanbul’da 13 ilçenin ikisindeEsenyurt ve Küçükçekmece’de taramaların bitirildiğini ifade eden İstanbul Bakırköy Bölgesi Genel Sekreteri Prof.Dr. İhsan Bakır, şöyle konuştu: “Bu hedef doğrultusunda geçen Kasım ayında İstanbul dışında ilk pilot il olarak Edirne’de, Online Kalp Taraması Projemizi başlattık. Proje kapsamında bugüne kadar 113 bin öğrencinin EKG’si çekildi. Şuana kadar çekilen EKG’lerden 54 bini tarandı. Çocuklarımızdan 9 binin de patoloji saptandı. 3 bin 500’ünün tüm testleri yeniden yapıldı. 360 çocuğumuzda tedbir alınmazsa sorun çıkaracak problemler tespit edildi. Bu çocuklarımıza ilaç tedavisi, EKO kontrolü veya ameliyat uygulandı.”

LİSE ÖĞRENCİSİ ÖLDÜ
Online Kalp Taramasına yüz öğrenciden 35’inin katılmadığını belirten Prof.Dr. Bakır, şunları söyledi: ”Bu taramaya katılmayan öğrencilerin içerisinde hayatını kaybedebilecek öğrencilerimiz olabilir. Geçenlerde bir lise öğrencimiz bu taramaya katılmadığı için hayatını kaybetti. Böyle hadiselerle karşılaşmamak için ailelere seslenelim. Bu çocuklara acı ve zarar vermeyen tarama yöntemi çocuklarımızın kalbinde bulunan yapısal ve iletimsel sorunları analiz etmeye yarayan tarama yöntemidir. Ailelerimiz çocuklarını ikna etsinler ve taramalara katılsın öğrencilerimiz.”

Prof.Dr. Bakır, Bakırköy Kamu Hastaneler Birliği’ne bağlı 13 ilçe ve Edirne’de yaklaşık 1 milyona yakın öğrencinin tahminen 6 yüz binine ulaşabileceğini ve 17 bin çocuğun kontrol altına alınarak çoğunun ameliyat edilebileceğini de belirtti.

Categories
Haberler

Kalp Hastalarına Kurbanda Kırmızı Et Uyarısı

Kalp hastalarının beslenme düzenini bozmadan ve aşırıya kaçmadan Kurban Bayramı’nda et yiyebileceğini söyleyen Kalp Cerrahı Prof. Dr. İhsan Bakır, aşırı miktarda yağlı et tüketiminden kaçınılması uyarısı yaptı.

Koroner kalp hastalığı olan veya genetik yatkınlığı olan kişilerin kırmızı eti kontrollü tüketmeleri gerektiğini belirten Prof. Dr. İhsan Bakır hastaların yeterince bilinçli davranmadığını ve önemli sağlık sorunlarına davetiye çıkarıldığını söyledi. Bakır, şunları söyledi: “Yağlı ette doymuş yağlar fazla miktarda bulunmaktadır. Alınan yüksek miktarda et ilaveten tuzlu olarak tüketilmişse kalp damar hastalığı, diyabet ve hipertansiyonu olanlarda sorun oluşturmaktadır. Bu dönemlerde yağlı ve tuzlu et tüketimine bağlı kalp rahatsızlıklarından acil servislere birçok başvuru olmaktadır. Koroner kalp hastalığı olan diyabetik ya da hipertansif hastaların Kurban Bayramı’nda miktar olarak az ve özellikle yağsız etleri tercih etmeleri onların sağlığı açısından daha faydalı olacaktır.”

Kamu Hastaneleri Birliği Çekmece Bölgesi Genel Sekreterliği kurban bayramı öncesi kalp hastalarının et tüketimi ile ilgili açıklama yaptı. Kurban Bayramı’nda kırmızı et tüketiminin oldukça fazla olduğunu ve bayram sonrasının acil servislere kalp damar hastalarının sık müracaat ettikleri günler olduğunu vurgulayan Çekmece Bölgesi Genel Sekreteri Prof. Dr. İhsan Bakır, özellikle, yüksek tansiyon, kalp damar hastaları, tuzlu ve yağlı kavurma ürünlerinden uzak durulması tavsiyesinde bulundu. Fazla miktarda kırmızı et ve iç yağı tüketimi koroner kalp hastalarının durumunu ağırlaştırdığına ve semptomları alevlendirdiğine dikkat çeken Bakır, “Tuz ve iç yağın aşırı tüketilmesi artan tansiyon atakları, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi şikayetlerle, ağır ve sıkıntılı hastalık tabloları ile hastanelere başvuruları artıracaktır. Kurban bayramlarında, sakatat denilen, kurbanın, karaciğeri, dalağı, böbreği ve mumbarları yoğun kolesterol içeriği nedeniyle kalp hastalarına yedirilmemelidir. Ancak kalp ve damar hastalarının az tuzlu ve az yağlı veya eti haşlama olarak ve az miktarda tüketmelerinde bir sakınca yoktur. Kavurma yenecekse de az yağlı ve az tuzlu olmasına dikkat edilmelidir. Ateşe direk maruz kalmış, yanmış, katranlaşmış ette kanser riski vardır. Bu bakımdan eti pişirirken dikkat etmeliyiz. Et tüketirken, yeşillik, taze salata gibi antioksiden besinlerin , etin olası zararlarını önleyebileceği unutulmamalıdır” diye konuştu.

Kalp hastaları ölçülü olmak kaydıyla kurban bayramında pişirilen etten rahatlıkla tüketebileceğini söyleyen Prof. Dr. İhsan Bakır, “Balon stend yaptığımız hastalar taburcu olduktan sonra çok yağlı ve çok yoğun olmamak kaydıyla et tüketebilir. Kalp yetmezliği olan hastalarımız yine tuzlu olmamak kaydıyla kurban etinden tüketebilirler. Bypasslı hastalarımız da hastaneden çıktıktan sonra yine kurban etini rahatlıkla tüketebilirler. Tabii haşlama gibi daha tuzsuz tüketilmesi daha zararsız olabilir. Tansiyon hastaları da tuzsuz olmak kaydıyla kurban etinden rahatlıkla yiyebilir. Diyabet, kalp ve tansiyon hastalarının aşırı tatlı tüketimine dikkat etmesi gerekir. Bu hastalar, tatlı alımını en az düzeye indirmeli, hafif olan sütlü tatlıları tüketmelidirler. Kalp, tansiyon ve diyabet hastalarının, her dönem olduğu gibi Kurban Bayramı süresinde de ilaçlarını aksatmamaları, fiziksel egzersizlerine devam etmeleri gerekmektedir” ifadelerini kullandı.